Amortisör nedir? Temel çalışma prensibi nedir?

Amortisör nedir? Temel çalışma prensibi nedir?

Araç üzerinde her ne kadar amortisörün kullanımı gerekli olursa olsun, her şeyden en önemlisi titreşiminin elemine edilmesidir. Titreşim genliği ile frekansın insan sağlığı etkisi hakkında pek çok araştırma ve incelemeler yapılmıştır. Araç tasarımında ihtiyaç duyulduğundan dolayı Uluslararası Standartlar Enstitüsü tarafından bir standart protokol oluşturularak, tüm araç marka ve grupları için kabul edilebilen titreşim frekansını 1 ile 80 cps olarak şeklinde nitelendirmiştir.

Araçların ağırlığı yolu üzerine aracın tekerleği ve aksı sayesinde iletilir. Araç sabit konumdayken lastik ve yol arasındaki reaksiyonunu kuvveti statik olup, araç hareketlenmeye başladıktan sonra statik kuvvet yolun kalitesine ve yolun pürüzlülüğüne göre dinamik hale gelir. Yolda giden araç çukur veya tümseğin üzerinden geçtiğinde tekerleklerine doğru tepki kuvveti artmaktadır. Aracın tekerlekleri yapısı gereği gördüğü darbe kuvvetini kısmen elemine ederek gerideki darbeyi de aracın aksı yardımıyla yaylara iletimini sağlar ve araç darbe nedeni ile yayların üstünde salınıma yapmaya başlar. İşte Amortisörlerde tam bu nokta da devreye girerek, titreşim etkisini normal seviyede tutar. Buradaki asıl amaç konfor ve sürüş güvenliği bakımından salınım sayısını 1 veya 1.5 genlik arasına sınırlamaktır. Performans bakımında amortisörün en önemli elemanları şunlardır;

1.Piston Segmanı: piston valf gurubu ve silindir borusu arasındaki silindir iç yüzeyindeki sürtünme kuvvetlerini en aza indirgemekte ve geri dönüş hareketleri sırasında yağ sıyırma performansını da en yükseğe çıkarmaktadır. Piston segmanının dış yüzeyinde aşınma direncini çoğaltma ve sürtünme sayısını da düşürmek için özel kaplama ile kaplamaktadır.

2.Kılavuz Burcu: yan yük ve yüklerin piston kolunun üstündeki olumsuz eksi etkilerini minimum seviyeye indirmektedir. Kılavuz burcu bu görevini özel malzeme kompozisyonu ile yüzey kaplaması sayesinde gerçekleştirmektedir.

3.Valf Grupları: Amortisöre performansını vermek amacı ile bir araya gelen disk yay ve uygun parçaların değişik kombinasyonlarında oluşturulan montaj gurubunda yer almaktadır. Valf Gruplarında temel kural; yağın bir hacimden diğer hacmine geçmesi sırasında direnç kuvvetini oluşturmaktır. Bu sırada harekete geçen piston kolunu kinetik enerjisi de altta yer alan taban valfinden geçmekte olan yağ moleküllerinin sürtünme kuvvetleri tarafından emilmektedir.

4.Keçe; sürtünme kuvvetlerini minimuma indirger ve yüksek sıcaklarda gazın içeride kalmasını sağlamaktadır. Değişik uygulamalarla çok dudaklı ve tek dudaklı keçe türleri yer almaktadır.

5.Piston Kolu: amortisörün en uzun üretim prosesine sahip en önemli parçasıdır. Diş açma, kesme ve işlem gibi çeşitli operasyonlarından sonra indüksiyon yöntemiyle sertleşerek, piston kolunun yüzeyine dayanıklılığı ve pürüzsüzlüğü maksimum yüzey kalitesine getirmek üzere tam otomatik kaplama hattında sert krom ile kaplamaktadır. Karakteristik ölçülerine göre Amortisörler şöyle sıralanabilir;

Telekopiler için;

• Bağlantı tipi, (Yüzük ya da sağlama)ile ilgili ölçüleri
• Toz borusu çapı, (Toz borusu plastik ya da metal olabilir
• Piston kolu çapı,
• Gövde borusu çapı

Strut Amortisörler için;

• Saplama diş ölçüsü
• Bağlantı braketlerinin ölçüleri ve şekilleri, (Yay veya bağlantı braketrleri)
• Piston kolu çapı
• Gövde borusu çapı